A. 2 Rumus $\cos \left ( \alpha +\beta \right )$ dan $\cos \left ( \alpha -\beta \right )$.
Dalam penentuan rumus $\cos \left ( \alpha -\beta \right )$, pada uraian berikut akan ditunjukkan penentuan rumus yang dimaksud dengan bantuan segitiga ABC
Perhatikanlah ilustrai berikut
Selanjutnya dengan untuk mendapatkan rumus $\cos \left ( \alpha +\beta \right )$ adalah dengan mengganti $\beta =-\beta$, maka
$\begin{aligned}&\cos \left ( \alpha -(-\beta ) \right )=\cos \left ( \alpha +\color{red}\beta \right )\\ &=\cos\alpha \cos \left ( -\beta \right )+\sin \alpha \sin \left ( -\beta \right )\\ &=\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \left ( -\sin \beta \right )\\ &=\cos \alpha \cos \beta -\sin \alpha \sin \beta \qquad \blacksquare \end{aligned}$.
Catatan:
$\left [ ABC \right ]=\textbf{luas segitiga ABC}$.
$\LARGE\colorbox{yellow}{CONTOH SOAL}$.
$\begin{array}{ll}\\ 1.&\textrm{Tunjukkan bahwa nilai}\: \: \cos 60^{\circ}=\color{red}\displaystyle \frac{1}{2}\\\\ &\color{blue}\textbf{Bukti}:\\ &\begin{aligned}\cos 60^{\circ}&=\cos \left ( 30^{\circ}+30^{\circ} \right )\\ &=\cos 30^{\circ}\cos 30^{\circ}-\sin 30^{\circ}\sin 30^{\circ}\\ &=\cos^{2} 30^{\circ}-\sin^{2} 30^{\circ}\\ &=\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{3} \right )^{2}-\left ( \displaystyle \frac{1}{2} \right )^{2}\\ &=\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{9}-\frac{1}{4}=\displaystyle \frac{3}{4}-\frac{1}{4}=\displaystyle \frac{2}{4}\\ &=\displaystyle \color{red}\frac{1}{2}\qquad \color{black}\blacksquare \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 2.&\textrm{Tunjukkan bahwa nilai}\: \: \cos 90^{\circ}=\color{red}0\\\\ &\begin{aligned}\color{blue}\textbf{Bukti}&\: \: \textbf{pertama}\\ \cos 90^{\circ}&=\cos \left ( 60^{\circ}+30^{\circ} \right )\\ &=\cos 60^{\circ}\cos 30^{\circ}-\sin 60^{\circ}\sin 30^{\circ}\\ &=\left ( \displaystyle \frac{1}{2} \right )\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{3} \right )-\left (\displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{3} \right )\left (\displaystyle \frac{1}{2} \right )\\ &=\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{3}-\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{3}\\ &=\displaystyle \color{red}0\qquad \color{black}\blacksquare\\ \color{blue}\textbf{Bukti}&\: \: \textbf{kedua}\\ \cos 90^{\circ}&=\cos \left ( 30^{\circ}+60^{\circ} \right )\\ &=....+....\\ &=....\\ &=....\\ \color{blue}\textbf{Bukti}&\: \: \textbf{ketiga}\\ \cos 90^{\circ}&=\cos \left ( 45^{\circ}+45^{\circ} \right )\\ &=....+....\\ &=....\\ &=....\\ \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 3.&\textrm{Tentukan nilai dari}\: \: \cos 75^{\circ}\\\\ &\color{blue}\textbf{Jawab}:\\ &\begin{aligned}\cos 75^{\circ}&=\cos \left ( 30^{\circ}+45^{\circ} \right )\\ &=\cos 30^{\circ}\cos 45^{\circ}-\sin 30^{\circ}\sin 45^{\circ}\\ &=\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{3} \right )\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{2} \right )-\left ( \displaystyle \frac{1}{2} \right )\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{2} \right )\\ &=\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{6}-\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{2}\\ &=\displaystyle \color{red}\frac{1}{4}\left ( \sqrt{6}-\sqrt{2} \right ) \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 4.&\textrm{Tentukan nilai dari}\: \: \cos 105^{\circ}\\\\ &\color{blue}\textbf{Jawab}:\\ &\begin{aligned}\cos 105^{\circ}&=\cos \left ( 45^{\circ}+60^{\circ} \right )\\ &=\cos 45^{\circ}\cos 60^{\circ}-\sin 45^{\circ}\sin 60^{\circ}\\ &=\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{2} \right )\left ( \displaystyle \frac{1}{2} \right )-\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{2} \right )\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\sqrt{3} \right )\\ &=\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{2}-\displaystyle \frac{1}{4}\sqrt{6}\\ &=\displaystyle \color{red}\frac{1}{4}\left ( \sqrt{2}-\sqrt{6} \right ) \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 5.&\textrm{Sederhanakan bentuk dari}\: \: \cos \left ( 270^{\circ}+A \right )\\\\ &\color{blue}\textbf{Jawab}:\\ &\begin{aligned}\cos \left ( 270^{\circ}+A \right )&=\cos 270^{\circ}\cos A-\sin 270^{\circ}\sin A\\ &=\left ( 0 \right )\cos A-\left (-1 \right )\sin A\\ &=0+\sin A\\ &= \color{red}\sin A \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 6.&\textrm{Sederhanakan bentuk dari}\: \: \cos \left ( 270^{\circ}-A \right )\\\\ &\color{blue}\textbf{Jawab}:\\ &\begin{aligned}\cos \left ( 270^{\circ}-A \right )&=\cos 270^{\circ}\cos A+\sin 270^{\circ}\sin A\\ &=\left ( 0 \right )\cos A+\left ( -1 \right )\sin A\\ &=0-\sin A\\ &= \color{red}-\sin A \end{aligned} \end{array}$.
$\begin{array}{ll}\\ 7.&\textrm{Tunjukkan bahwa}\\ &\begin{array}{lll}\\ \textrm{a}.&\cos \left ( 2\alpha \right )= \cos^{2} \alpha-\sin^{2} \alpha\\ \textrm{b}.&\cos \alpha =\cos^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )-\sin^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right ) \end{array}\\\\ &\color{blue}\textbf{Bukti}\\ &\begin{aligned}\textnormal{a.}\quad \cos \left ( \alpha +\beta \right )&=\cos \alpha \cos \beta - \sin \alpha \sin \beta ,&\textnormal{dan jika}\quad \beta =\alpha ,&&\textnormal{maka}\\ \cos \left ( \alpha +\alpha \right )&=\cos \alpha \cos \alpha -\sin \alpha \sin \alpha \\ \cos 2\alpha &= \cos^{2} \alpha-\sin^{2} \alpha\qquad \blacksquare \\ \textnormal{b.}\qquad\quad \cos 2\alpha &=\cos^{2} \alpha-\sin^{2} \alpha ,&\textnormal{dan jika}\quad \alpha =\displaystyle \frac{1}{2}\alpha ,&&\textnormal{maka}\\ \cos 2\left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )&=\cos^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )-\sin^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )\\ \cos \alpha &=\cos^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )-\sin^{2} \left ( \displaystyle \frac{1}{2}\alpha \right )\qquad \blacksquare \end{aligned}\\ \end{array}$
DAFTAR PUSTAKA
- Kanginan, M. 2007. Matematika untuk Kelas X Semester 2 Sekolah Menengah Atas. Bandung: GRAFINDO MEDIA PRATAMA.
- Noormandiri, B.K. 2017. Matematika Jilid 2 untuk SMA/MA Kelas XI Kelompok Peminatan Matematika dan Ilmu-Ilmu Alam Berdasarkan Kurikulum 2013 Edisi Revisi 2016. Jakarta: ERLANGGA.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Informasi